Thế Vận Hội & Chiếc Đồng Hồ Dân Khí

. Đinh Tấn Lực

Bốn năm chờ đợi. Hàng tỷ cặp mắt dồn về Luân Đôn. Thành phố sương mù này quả không hổ danh là một trong những kỳ quan văn hóa nhân bản và tự do dân chủ của loài người. Hai buổi lễ rộn rã khai mạc và tưng bừng bế mạc đã hớp hồn khán giả toàn cầu. Anh Quốc có quá nhiều danh nhân văn hóa ở tầm thế giới để tự hào và tuyên dương trước vài tỷ khán giả trải khắp địa cầu. Lại có thừa âm nhạc để một vạn vận động viên nhớ đời trong buổi chia tay nhau, và vẫy tay tạ từ khán giả khắp địa cầu sau những trận thư hùng với tinh thần thượng võ trong một dịp gặp gỡ mệnh danh là Thế Giới Hợp Nhất.

Khoảng giữa của hai buổi lễ hội kỳ vĩ đó là hơn hai tuần lễ hồi hộp làm nhảy sái nhịp tim một phần nhân loại, qua non vạn cuộc tranh tài, từ vòng loại đến chung kết, của 302 bộ môn thuộc 26 môn thể thao mùa Hè.

Đông đúc và sôi động ngần ấy, thế mà chỉ có một sự việc đáng tiếc đáng kể xảy ra: Huấn luyện viên đội tuyển bóng tròn nữ Bắc Triều Tiên không cho cầu thủ vào sân đấu với đội tuyển Columbia, vì Ban tổ chức trương nhầm cờ Nam Hàn trong phần giới thiệu, cho đến khi Ban tổ chức chính thức xin lỗi đoàn tuyển thủ Bắc Triều Tiên.

Sự kiện đó càng làm tăng thêm sự chú ý của giới truyền thông (vốn dĩ …nhiều chuyện) vào sinh hoạt của hai phái đoàn tuyển thủ thể thao của quốc gia duy nhất trên thế giới còn bị chia đôi bởi lằn ranh quốc-cộng từ thời khởi đầu chiến tranh lạnh đến nay: Nam Hàn và Bắc Triều Tiên.

- 조선 -

Triều Tiên, như dòng đầu một bài nhạc chuyển ngữ, có nghĩa là “sớm mai tươi hồng”. Bán đảo Triều Tiên là một dải đất thuộc Đông Bắc Á châu, nhô ra biển Thái Bình ở khoảng giữa Trung Quốc với Nhật Bản, nên có một chiều dài lịch sử và văn hóa 3000 năm dính liền với hai quốc gia này. Triều Tiên, qua sách sử của TQ, từng được gọi là “Cẩm tú giang sơn” và “Đông phương lễ nghi chi quốc”. Triều Tiên cũng là nơi phát minh ra máy in, quả thiên cầu, đồng hồ nước và tàu chiến bọc sắt.

Năm 1910, Nhật xâm chiếm và biến Triều Tiên thành thuộc địa cho tới khi Nhật đầu hàng phe Đồng minh và kết thúc đệ nhị thế chiến, ngày 15-8-1945. Sau đó là ảnh hưởng bành trướng chủ nghĩa cộng sản của Liên Xô cùng nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm ngăn chận làn sóng đỏ, đã tạo ra tình huống chính thức chia đôi đất nước Cao Ly ở vĩ tuyến 38, vào ngày chấm dứt chiến tranh Cao Ly, 27-7-1953. Phía Bắc là Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (Democratic People’s Republic of Korea). Phía Nam là Cộng hòa Hàn Quốc (Republic of Korea). Hai nước có riêng quốc kỳ, nhưng có quốc thiều Aegukka sử dụng cùng giai điệu của một bài ca ái quốc, chỉ khác lời, nên biến thành hai bản quốc ca.

Cả hai vùng Triều Tiên, ngoại trừ lãnh thổ miền Bắc hơn miền Nam khoảng 20 ngàn cây số vuông, từng giống nhau ở nhiều đặc điểm, về thổ nhưỡng/tài nguyên/tập quán… Tuy nhiên, sau 59 năm tách rời, đã có rất nhiều khác biệt, có thể liệt kê một số điểm chính theo những thống kê gần nhất:

	Bắc Triều Tiên	Nam Hàn
Chính thể	Cộng sản – độc đảng (KWP và 2 vệ tinh CCP – SDP)	Cộng hòa – đa đảng (DUP, DLP, FHA, LFP, RKP, NFP, UPP)
Dân số	24 triệu rưỡi	49 triệu
Tuổi thọ trung bình	69,2	79,3
Tổng sản lượng	28 tỷ USD: 23% nông nghiệp 43,4% công nghiệp 33,6% dịch vụ	1116 tỷ USD: 2,6% nông nghiệp 39,2% công nghiệp 58,2% dịch vụ
Tổng sản lượng bình quân	1.800 USD	31.100 USD
Tổng số lao động	12,2 triệu	25,1 triệu
Sản phẩm	Quân dụng, cơ giới, điện, hóa chất, khoáng chất…	Nông phẩm, các mặt hàng điện tử/viễn thông, xe hơi, tàu chở dầu…
Xuất khẩu	2,5 tỷ USD: Khoáng chất, vũ khí, sản phẩm luyện kim, sản phẩm dệt…	556,5 tỷ USD: Tivi, vi tính, phôn di động, các sản phẩm điện tử/viễn thông, ô-tô, tàu thủy, thép, hóa chất dầu khí, máy móc gia dụng…
Nhập khẩu	3,1 tỷ USD: Dầu hỏa, than đá, máy móc, tơ sợi, ngũ cốc…	524,4 tỷ USD: Máy móc, linh kiện điện tử, dầu khí, cơ khí vận chuyển, nguyên liệu plastic…
Dự trữ	Không có số liệu	306,4 tỷ USD (~11 lần GDP của Bắc Triều Tiên)
Điện thoại	1,2 triệu đ/t bàn	28,5 triệu đ/t bàn & 50,7 triệu di động (gấp ba lần dân số Bắc Triều Tiên)
Cty nối mạng internet	7 Cty	293.000 Cty
Số người sử dụng mạng internet	Không có số liệu	Trên 40 triệu (gần gấp đôi dân số Bắc Triều Tiên)

- 조선 -

Độ cách biệt của Nam Hàn so với chính nó trong sáu thập niên qua đã là một kỳ tích đáng nể, trong điều kiện “cư an tư nguy” vào mọi lúc đối với một đảng cộng sản Bắc Triều Tiên có tiếng là hiếu chiến lại có trong tay vũ khí hạt nhân. Và kể cả trong phạm vi dân chủ hóa đất nước, với những nỗ lực hoàn thiện một nền dân chủ, lắm khi nhân dân phải trả giá khá đắt ở các cuộc biểu tình trường kỳ, tính từ thời dân chủ nghiêm nhặt của Park Chung-Hee (1962-1979) qua Chun Doo-Hwan (1980-1988). Mỗi thời kỳ thay đổi lãnh đạo ở Hán Thành là một dịp cả nước cải cách/hoàn chỉnh chính thể dân chủ đa nguyên đa đảng đó, làm nền tảng vững chắc cho đất nước Nam Hàn cất cánh, cả kinh tế lẫn vị thế trên trường quốc tế.

Hiện Nam Hàn là thành viên hoặc đối tác chính của những định chế quốc tế nổi tiếng: ADB, AfDB (thành viên ngoài khu vực), APEC, ARF, ASEAN (đối tác), Australia Group, BIS, CD, CICA, CP, EAS, EBRD, FAO, FATF, G-20, IADB, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICRM, IDA, IEA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, LAIA (quan sát viên), MIGA, MINURSO, NEA, NSG, OAS (quan sát viên), OECD, OPCW, OSCE, Paris Club, PCA, PIF, SAARC (quan sát viên), UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNIFIL, UNISFA, UNMIL, UNMISS, UNMOGIP, UNOCI, UNWTO, UPU, WCO, WHO, WIPO, WMO, WTO, ZC.

Độ cách biệt của Nam Hàn so với Bắc Triều Tiên, sau gần 60 năm chia cách, đã quá xa và hiển nhiên đến mức không cần chứng minh bằng số liệu. Nam Hàn đã nhiều lần nhiệt thành đáp ứng lời kêu gọi cứu đói của Bắc Triều Tiên. Nam Hàn cũng đã từng tổ chức Thế vận hội mùa Hè 1988, và cùng Nhật Bản đồng tổ chức FIFA Worldcup 2002…

Độ cách biệt của Nam Hàn so với Nhật Bản, cũng là một kỳ tích đáng nể khác. Hiện Nam Hàn đã hoặc đang vượt qua Nhật Bản ở một số lãnh vực quan trọng như tàu thủy, màn hình ti-vi và màn hình vi tính, điện thoại di động, máy móc gia dụng, âm nhạc và điện ảnh… Trong lúc du khách đến Hán Thành hiếm khi thấy dân chúng nơi đây sử dụng những sản phẩm của Nhật, đáng chú ý là ô tô, xe máy và truyền hình… thì Nam Hàn đã qua mặt Nhật Bản để tranh hạng 3-4 trong trận Worldcup 2002, Nam Hàn lại đứng hạng tư Olympic 1988 (với 12 huy chương vàng, 10 bạc, 11 đồng) trong lúc Nhật Bản đứng hạng 14 (với 4 huy chương vàng, 3 bạc, 7 đồng).

Lần này, tại London Olympic 2012:

Nam Hàn có 257 vận động viên tham dự, đứng hàng thứ 5 (sau Mỹ, TQ, Anh, Nga), với 13 huy chương vàng, 8 bạc, 7 đồng.
Nhật Bản có 305 vận động viên tham dự, đứng hàng thứ 11, với 7 huy chương vàng, 14 bạc, 17 đồng.
Bắc Triều Tiên có 56 vận động viên tham dự, đứng hàng thứ 20, với 4 huy chương vàng, 0 bạc, 2 đồng.

Tại Làng thế vận, trong lúc vận động viên các nước giao tiếp thân tình trong tinh thần Thế giới hợp nhất, thì phái đoàn vận động viên Bắc Triều Tiên lại sinh hoạt với rất nhiều điểm gây chú ý:

Bị theo dõi/kiểm soát gắt gao để tránh đào tỵ (ngay cả kỳ Olympic 2008 ở Bắc Kinh là nơi khó lòng đào tỵ).
Bị áp suất rất nặng bởi sự lo sợ hậu quả nếu không đoạt được huy chương. Hệ quả càng khó lường nếu để thua một vận động viên Nam Hàn (kinh nghiệm của Huy chương đồng Nhu đạo thế giới 1989 Lee Chang-Soo, năm sau, bị thua đối thủ Nam Hàn trong trận chung kết 1990 Asian Games ở Bắc Kinh, khi về nước bị đày đi làm thợ khai thác mỏ than).
Được ủy viên truyền thông Ri Kwang-Chol trong đoàn thông báo là nhà nước cho phép truyền hình 15 phút tường thuật Olympic 2012 mỗi ngày, đồng thời, nhắc nhở/động viên cả đoàn là phải gắng sức đoạt thêm 15 huy chương vàng, ngay khi phái đoàn Bắc TriềuTiên đã đoạt được cái thứ tư.
Phải tự cô lập ra khỏi thế giới trẻ trong ngày hội Olympic toàn cầu – không được trò chuyện hay kết bạn với bất kỳ ai.
Không được du ngoạn ngắm cảnh/mua sắm hay tham dự các cuộc giải trí chung đông người.
Không được phép trả lời phỏng vấn. Câu trả lời hiếm hoi mà các phóng viên nghe được, là của vô địch nhu đạo An Kum-Ae, thì lại có nội dung rất đáng nhíu mày, rằng: “Tôi tin rằng tôi đã mang đến những niềm hạnh phúc và vui thú cho lãnh đạo của chúng tôi, Kim Jong-Un”.
Phải tự “cải thiện sinh hoạt” bằng cung cách XHCN: Một nhân viên trong phái đoàn Philippines kể lại cho phóng viên Reuters là đã hết sức ngạc nhiên khi thấy các vận động viên Bắc Triều Tiên kéo nhau ghé nhà hàng thực phẩm ăn nhanh MacDonald để ăn sáng, ăn trưa, ăn chiều, ăn tối, mỗi ngày. Họ rất vui trong lúc thưởng thức tất cả những món ăn có ghi trên thực đơn, và sôi nổi bàn luận với nhau về những món đã ăn hoặc sắp ăn từ một nhà hàng bình dân nhưng nổi tiếng của bọn tư bản Mỹ. Chỉ vì MacDonald là nhà bảo trợ cho Olympic 2012 và tự ý cung ứng món bánh mì kẹp thịt (hamburgers), khoai tây chiên (fries) và món kem tan trong nước ngọt xá xị (floats) cho mọi vận động viên. Tất cả đều miễn phí!

Với tình hình này, người ta không hy vọng gì trận thư hùng Olympic mùa Đông 2018 sẽ được Bắc Triều Tiên đăng ký đồng tổ chức. Cho tới giờ này, thành phố Pyeongchang của Nam Hàn đã giành phần tổ chức, và không ngại đơn phương tổ chức. Nam Hàn có thừa điều kiện, cả phương tiện lẫn dân trí và dân khí, để thực hiện thành công, như đã từng thành công kỳ Olympic mùa Hè 1988, với 160 quốc gia tham dự, 8.391 vận động viên, 11.331 phóng viên tường thuật và hàng trăm ngàn du khách thưởng lãm. Tức là những 20 năm trước kỳ Olympic Bắc Kinh.

Lại có người muốn đẩy sự so sánh lên một tầm khác: Nam Hàn, với non 80 triệu dân, so với Trung Quốc, hơn một tỷ dân, như thế nào?

Sự chênh lệch về tài nguyên và lực lượng lao động quá lớn, do đó, thời gian để Nam Hàn đuổi kịp TQ về mặt số lượng sản xuất hoặc tổng sản lượng nội địa có lẽ không thể ngắn. Ngược lại, cũng còn rất lâu nữa TQ mới đuổi kịp Nam Hàn về mặt dân trí và dân khí. TQ có thể giàu sổi nhưng khó mạnh, bởi cải cách chính trị không có được ưu tiên như cải cách kinh tế nhằm phục vụ cho một số nhóm lợi ích, khiến sự tăng trưởng lệch pha, và tạo ra biết bao hệ lụy, cả môi sinh lẫn tâm lý bất mãn của quần chúng.

Ngược lại, Nam Hàn theo đuổi hai chủ trương lành mạnh và bền vững: Một là cải cách vì con người và phát triển vì dân tộc, chứ không phải để biện hộ cho vị trí của thiểu số cầm quyền. Hai là phát triển toàn diện trong thế quân bình, từ khoa học đến giáo dục, văn hóa, đặc biệt là kinh tế tri thức… Tức là, mọi chỉ số phát triển được dồn nỗ lực đạt đến chỉ nhằm phục vụ nhân dân, không phải để trang trí hay quảng cáo cho những cái ngai của đảng cầm quyền.

- 조선 -

Tóm lại, ngoài những tấm huy chương cao quý và những kỷ lục thể thao kỳ tài, người ta rút tỉa được thêm những gì từ Thế vận hội Luân Đôn 2012?

Mỗi bốn năm mới có một dịp Thế giới hợp nhất vào mùa Hè, mọi người tạm gát qua bên mọi xung đột chính trị hay quân sự, để đến với nhau bằng kết nối huynh đệ và tinh thần tranh đua cao thượng, chứ không chỉ vì các chỉ tiêu thành tích bị áp lực phải đạt.

Và, ngay giữa ánh lửa của bó đuốc Olympic vĩ đại, chính là một chiếc đồng hồ đo trình Dân Khí.

Bởi, “tai nạn” treo nhầm cờ nói trên lại tình cờ dẫn mọi người đến những so sánh ra khỏi Luân Đôn, đến tận Nam-Bắc Hàn, rồi ngẫm nghĩ xa hơn một chặng:

Để dân làm chủ thực sự và thanh lọc dần chính phủ, qua từng nhiệm kỳ, nhằm phục vụ đúng theo ý dân thì đất nước chóng tiến triển; hay ca tụng “sứ mệnh” độc quyền cai trị của một nhóm rất nhỏ thì đất nước sẽ tiến triển?

Và quan trọng hơn nữa, loại tiến triển nào lành mạnh và bền vững cho đất nước?

15-8-2012 – Nhân kỷ niệm 67 năm độc lập của bán đảo Triều Tiên từ quân phiệt Nhật.

Blogger Đinh Tấn Lực