Quỳ gối lâu rồi, nay chúng ta phải duỗi chân cho thẳng...


"Ngay từ hôm 26 tháng Tư, bài xã luận trên Nhân dân Nhật báo đã nói rằng cách hành xử của sinh viên đang gây ra rối loạn. Khi đó, các sinh viên Bắc Kinh đang chuẩn bị cho một cuộc biểu tình rất lớn dự tính vào ngày hôm sau, 27.05 (1989).

Ngay từ lúc đó, các nguồn thạo tin bên trong cơ quan tôi đã nói rằng quân đội điều nhiều đơn vị về thủ đô Bắc Kinh. Ngoài quân đoàn 38 thì các lực lượng công an và an ninh địa phương cũng được lệnh sẵn sàng.

Sẵn sàng làm gì đây? Người ta nói binh lính không nhất thiết sẽ được dùng vào việc đàn áp sinh viên mà quan ngại đầu tiên của nhà nước là làm sao ngăn không cho sinh viên ra khỏi các ký túc xá của họ. Lệnh đầu tiên được đưa ra là ngăn không để sinh viên rời các trường đại học. Chúng tôi thấy rất lo lắng về lệnh đó và cách làm của chính quyền.

Tôi nhớ rất rõ ngày hôm ấy.Tôi ở trong phòng làm việc, mọi người đến và kể với tôi sinh viên tụ tập ở chỗ nào, làm gì. Các sinh viên đã phá được rào chắn và chạy ra khỏi khu nhà ở của đại học Thanh Hoa.

Rồi các nguồn tin cứ tăng dần, nào là sinh viên đã đến chỗ này, tới chỗ kia…Đến sau bữa trưa thì tôi nghĩ mình không thể cứ ngồi đây được mà cũng nên ra xem. Tôi nhảy lên xe đạp và phóng đi. Càng tới những phố gần quảng trường thì tôi thấy càng nhiều sinh viên. Họ đi thẳng về hướng tôi. Hai bên đường đầy người. Sinh viên đi đầy dưới đường.

Tôi nhớ rất rõ đó là nhóm sinh viên từ đại học Thanh Hoa. Họ đi đầu, cầm biểu ngữ. Một số giáo sư tóc đã bạc cũng đi trong nhóm đó. Một vị cầm tấm biểu ngữ có câu tôi nhớ rất rõ: ‘Quỳ gối lâu rồi, nay chúng ta phải duỗi chân cho thẳng’..."

Cao Văn Khiêm - Viện Văn Học Trung ương của đảng Cộng sản Trung Quốc